Sekiranya pihak suami atau
isteri setelah memasuki dan merekodkan Perintah atau Persetujuan mengenai
tuntutan mut’ah samada terhadap amaun yang di persetujui atau penarikan balik,
berhasrat untuk membatalkan persetujuannya kerana sebab tertentu maka beliau
hendaklah melanjutkan hasratnya sedemikian ke Mahkamah Syariah yang lebih
tinggi hierarkinya dari Mahkamah yang memasukkan hukuman persetujuan/penarikan
balik itu. Persoalannya adalah samada langkah lanjutan yang perlu diambil itu
adalah melalui semakan kehakiman atau adalah merayu prosiding rayuan.
Persoalan
ini telah timbul dalam kes DATO ABU KHALIL BIN AKASAH v NIK RAHIMAH BINTI
WAN AHMAD 31 (2010) 1 JH 61.
Mahkamah Rayuan Syariah Kuala
Lumpur dalam kes itu berkata di ms 66 :
5. Kes ini
adalah salah satu dari kes-kes semakan yang semakin banyak di Mahkamah
Syariah. Kami dapati bahawa pihak-pihak lebih cenderung untuk membuat semakan
daripada terus membuat rayuan. Biarpun pihak-pihak mempunyai alternatif antara
semakan dan rayuan namun Mahkamah Syariah sentiasa menggalakkan pihak-pihak
membuat rayuan. Malah hasrat ini telah dinyatakan melalui Arahan Amalan No. 13
Tahun 2003 yang menyatakan bahawa :-
“3.
Pihak-pihak yang menerima keputusan dan mempunyai hak merayu adalah tidak
digalakkan memohon semakan”
Dalam kes DATO ABU KHALIL ini
Pemohon (Dato Abu Khalil) memohon agar Mahkamah Rayuan Syariah menyemak
Perintah Persetujuan yang di masukinya di Mahkamah Tinggi Syariah Kuala Lumpur
mengenai persetujuannya terhadap amaun pembayaran tuntutan mut’ah dan lain-lain
kepada bekas isterinya.
Mahkamah Rayuan berkata di ms
68 bahawa:
10.
Sebenarnya prosedur semakan dan rayuan ini telah dihurai panjang oleh YA Hakim
Rayuan Syariah di Mahkamah Rayuan Syariah Kuala Terengganu di dalam kes Mohd
Aruwa bin Mohd Amin lwn. Daing Kelthom binti Daing Abu Bakar (1426) JH JLD XIX
(II). Antara huraian oleh Hakim Rayuan ialah:-
“... bidangkuasa menyemak (revisionary jurisdiction)
Mahkamah Rayuan Syariah Terengganu tidak terhad kepada kes-kes yang telah
diputuskan. Kerana mengikut hukum syara’, Mahkamah Syariah berbidangkuasa untuk
menyemak mana-mana penghakiman yang sama ada dalam prosiding atau telah
diputuskan yang bercanggah dengan jelas dengan nas Al-Qur’an, al-Sunnah dan
Ijma’. Maka Hakim boleh mengubahnya sendiri atau oleh Hakim lain. Dalam hal
ini, mengikut pentadbiran yang kita amalkan dalam sistem Mahkamah Syariah, ia
boleh diubah oleh Mahkamah yang lebih tinggi.
Ini dijelaskan oleh al-Syeikh al-Khatib al-Syarbini di
dalam kitabnya Mughni al-Muhtaj, Jilid keenam mukasurat 307, cetakan
al-Maktabah al-Taufiqiah :
Bermaksud :
Dan apabila seseorang Hakim telah membuat sesuatu
keputusan dengan ijtihadnya dan kemudian nyata hukumannya bersalahan dengan nas
Al-Qur’an atau Sunnah, ijma’ atau Qias yang nyata maka hendaklah ia membatalkan
hukumannya itu sendiri atau membatalkannya oleh orang lain.
Setelah merujuk kepada
huraian dalam kes Mohd Aruwa bin Mohd Amin tersebut Mahkamah Rayuan
Syariah (ms 69-70) berkata:
12.
Kenyataan ini tidak kami nafikan kerana di dalam Akta Tatacara Mal Mahkamah
Syariah (Wilayah-wilayah Persekutuan) 1998 telah diperuntukkan prosedur rayuan
secara lengkap. Malah jika tamat tempoh sekalipun tetap diberi ruang untuk
pihak-pihak mengemukakan rayuan dengan membuat permohonan melanjutkan tempoh
rayuan. Kami juga bersependapat dengan Hakim Rayuan di dalam kes tersebut
bahawa bidangkuasa semakan ini perlu dikawal untuk menegakkan keadilan.
13. Kesimpulannya, meskipun pihak-pihak boleh
untuk membuat permohonan secara semakan ataupun rayuan, kami lebih cenderung memberikan
panduan seperti berikut :-
i. Permohonan semakan dimulakan terhadap sesuatu
keputusan atas kesilapan yang dilakukan oleh Hakim Bicara yang bersifat
teknikal seperti kesilapan penulisan, kesilapan nas dan hukum Syara’ serta
kesilapan peruntukan undang-undang yang perlu diperbaiki dengan kadar segera
oleh Mahkamah yang lebih tinggi. Semakan itu boleh dibuat oleh Hakim Bicara itu
sendiri setelah menyedari kesilapan yang dilakukan mahupun oleh pihak-pihak
yang terlibat dan panduan semakan ialah melalui Arahan Amalan No. 13 Tahun 2003
dan Arahan Amalan No. 4 Tahun 2004.
Kami merujuk kepada Majallah el-Ahkam-el-Adliya pada
perkara 1838 telah memperuntukkan bahawa “Kuasa diberi kepada Mahkamah untuk
membuat semakan hukuman. Apabila pihak kena hukum mendakwa bahawa hukuman yang
dijatuhkan oleh Mahkamah tidak menepati hukum Syara’ dan boleh menunjukkan
dengan jelas isu-isu yang dipertikaikan itu dan jika ada kebenaran rayuan boleh
didengar”
ii.
Permohonan Rayuan pula ialah tindakan merayu oleh pihak-pihak terhadap kes yang
telah diputuskan oleh Mahkamah Bicara dan tidak berpuashati dengan keputusan
yang telah diberikan samada terhadap sebahagian atau keseluruhan keputusan/perintah
tersebut.
Arahan Amalan No. 13 Tahun 2003 dan Arahan Amalan No. 4
Tahun 2004 adalah seperti berikut:
|
Arahan Amalan No. 13 Tahun 2003
Peraturan Semakan Kes Di Mahkamah Tinggi Syariah Atau
Di Mahkamah Rayuan Syariah
Saya ingin menarik perhatian Y.A.A kepada keputusan Mesyuarat Arahan
Amalan Mahkamah Syariah seluruh Malaysia Bil 4 Tahun 2003 pada 22-24hb Ogos
2003 bersamaan 24-26 Jamadilakhir
1424H di Shah Alam, Selangor telah bersetuju dan mengesahkan untuk menerima pakai arahan
amalan berhubung dengan peraturan
semakan kes di Mahkamah Tinggi Syariah atau di Mahkamah Rayuan Syariah hendaklah mengikut peraturan seperti
berikut:-
1. Permohonan semakan boleh dibuat ke atas kes mal atau jenayah sama ada
kes yang dalam prosiding atau yang telah diputuskan ;
2. Permohonan semakan kes oleh pihak-pihak hendaklah dibuat melalui Notis
Permohonan bersama dengan Affidavit kecuali permohonan oleh Hakim Syarie ;
3. Pihak-pihak yang menerima keputusan dan mempunyai hak merayu adalah tidak digalakkan memohon semakan.
Arahan amalan ini berkuatkuasa
mulai 1 November 2003
|
|
Arahan Amalan No.4 Tahun
2004
Hakim Mengubah Perintah
Sendiri
Saya ingin menarik perhatian Y.A.A kepada keputusan
Mesyuarat Arahan Amalan Mahkamah Syariah seluruh Malaysia Bil 1 Tahun 2004
pada 8-9hb Jun 2004 bersamaan 19 – 20hb. Rabiulakhir, 1425H di Subang Jaya,
Selangor telah bersetuju dan mengesahkan untuk menerima pakai arahan amalan
berhubung tegahan kepada setiap Hakim daripada mengubah mana-mana perintah
yang telah di buat oleh beliau dan mana-mana Hakim yang berhasrat untuk
mengubah keputusannya tersebut hendaklah memanjangkannya ke Mahkamah yang
lebih tinggi untuk semakan.
Arahan ini berkuatkuasa mulai 8 Jun, 2004
|
Ada pandangan menyarankan
agar apabila ingin membatalkan Hukuman Persetujuan atas alasan yang tertentu
maka pihak yang berkehendak itu hendaklah menghantar permohonannya kepada hakim
Bicara (untuk Hakim itu menyemak sendiri samada terdapat kesilapan atau perkara
tertentu yang boleh membuatkannya membatalkan keputusannya menerima rakaman
hukuman persetujuan itu) untuk di rafakkan kes tersebut ke Mahkamah Syariah
yang lebih tinggi. Jika tidak pihak itu terus membawa kes itu ke prosiding
Rayuan. Namun Mahkamah Rayuan Syariah dalam
kes DATO ABU KHALIL ini meneruskan juga permohonan Semakan itu dan berkata
seperti dibawah serta seterusnya menolak permohonan semakan dan sebaliknya
mengekalkan Perintah Persetujuan yang telah dimasuki dan dirakamkan di Mahkamah
Bicara:
29. Hadis
ini menunjukkan bahawa Islam menyatakan bahawa hukum Sulh itu adalah harus dan
Islam turut melarang sulh atau persetujuan bagi mengharamkan sesuatu yang halal
atau menghalalkan sesuatu yang haram.
...
35.
Perkara ni kami tekankan kerana jika wujud paksaan oleh Mahkamah Syariah atau
mana-mana pihak untuk menerima persetujuan atau perdamaian maka persetujuan
atau perintah tersebut adalah tidak sah. Dr, Mahmud Saedon A.Othman di dalam
artikelnya bertajuk Peranan Prinsip “Adabul Qadi” Dalam Kehidupan Qadhi dan
Semasa bertugas di Mahkamah, [1402] JH Jld. II Bhg.II muka surat 189 telah
memetik kata-kata Imam Malik R.A yang menegaskan bahawa :
“Aku tidak fikir pemerintah
harus memaksakan sesuatu “perdamaian” kepada pihak-pihak yang berbalah, atau
menolak diadakan perbicaraan semata-mata supaya menerima “perdamaian”. Al Imam
Muhammad Hassan al-Shaibani pula berkata bahawa : tidak wajar bagi Qadi menolak
perbicaraan lebih dari dua kali semata-mata inginkan “perdamaian”. Dengan ini
jelas bahawa, jika perdamaian tidak dapat diwujudkan atau tidak ada keinginan
pihak-pihak yang terlibat untuk mewujudkan perdamaian maka perbicaraan
hendaklah diadakan”
36.
Berbeza dengan kes ini, kami dapati bahawa tidak wujud unsur paksaan kerana
Pemohon hadir bersama Peguam Syarie yang mahir dan mengetahui mengenai proses
undang-undang.
...
39. Kami
juga bersetuju dengan rujukan kes-kes yang dibentangkan oleh Responden iaitu
kes Mohd Daud Nasir lwn. Azura Abu Bakar, [2007]1 CLJ
(Sya) 192 di dalam hujahan yang mempunyai persamaan dengan kes ini. Isu utama
yang telah diputuskan di dalam kes tersebut bahawa perintah persetujuan tidak
boleh dirayu. Begitu juga dengan kes Saria Abdul Rahim lwn. Jaslim
Abu, [2004] CLJ (Sya), Mahkamah Rayuan Syariah Singapura di dalam
penghakimannya menyatakan bahawa “tidak terdapat sebarang hal istimewa dalam
kes semasa bagi mahkamah mengenepikan perintah persetujuan”. YA Hakim Rayuan
telah merujuk kepada ayat Al-Qur’an surah al-Baqarah ayat 177 dan surah
al-Maidah ayat 1, bahawa apabila janji telah dibuat, ia hendaklah ditunaikan.
Walau
apapun jika kita teliti peruntukan yang ujud dalam Enakmen Tatacara Mal tiada
terdapat sebarang peruntukan yang menghalang pihak-pihak dari membuat rayuan
terhadap Perintah Persetujuan. Apa yang ada hanyalah peruntukan seksyen 245
yang menetapkan bahawa Hukum Syarak mengatasi apajua peruntukan dalam Enakmen
Tatacara Mal Mahkamah Syariah 2002 itu. Juga Hukum Syarak hendaklah juga di
gunapakai Mahkamah apabila terdapat lacunae (lakuna) dalam enakmen tersebut.
Dengan penelitian itu maka keputusan kes DATO ABU KHALIL ini dapat difahami dan
dihadamkan disisi peraturan Mahkamah.
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
Tiada ulasan:
Catat Ulasan